Ortodontik tedavi nedir?
Ortodontik tedavi dişleri hizalamak veya yerlerini değiştirmek için kullanılır. Dişlerimiz sanılanın aksine çene kemiği içerisine yerleşmiş, sabit ve hiç değişmeyen yapılar değildir. Dişler kendilerine uygulanan kuvvetlere göre hayatımız boyunca yer değiştirebilir fakat bu süreç çok yavaş ilerlediğinden biz genellikle dişlerimizi sanki sabitmiş veya hiç değişmiyormuş gibi hissederiz.
Dişlerin birbirleri ile olan etkileşimi, ağız içindeki yerleşimi ve yükseklikleri fonksiyon görmesini etkiler. Örnek vermek gerekirse öne doğru açılanmış ve ağız kapatıldığında hiçbir şekilde birbiri ile temas edemeyen ön dişler kesme fonksiyonunu yerine getiremeyecektir. Bu da çiğneme fonksiyonu gören dişlerin yükünü artıracak, çiğneme kaslarına daha fazla kuvvet uygulanmasına neden olacak, gelişme çağında çene kemiğinin yapısını ve şeklini değiştirecek, sonuç olarak tüm yüzün ve ağzın olması gerektiğinden farklı bir şekilde hareket etmesine, gelişmesine neden olacaktır.
Ortodontik tedavi gerektiren fakat bu tedavinin uygulanmadığı hastalarda nefes alma, yemek yeme, konuşma gibi fonksiyonlarda ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle ortodontik tedavi sadece estetik bir tedavi değildir; aslen fonksiyonel ve onarıcı bir tedavidir.
Neden ortodontik tedavi olmalıyım?
Pek çok insanda çapraşık veya çarpışık dişler bulunur. Ortodontik tedavi sayesinde bu dişler doğru pozisyona getirilir. Ortodontik tedavi sayesinde hem görünüşünüz hem de ağız fonksiyonunuz da iyileşme elde edilir.
Bazı insanlarda üst ön dişler daha önde ve çapraşık şekilde bulunur. Ortodontik tedavi ile bu dişler geriye alınır ve doğru pozisyona getirilir. Bazı hastalarda ise üst ve altçenenin kapanma hatları birbirinden farklıdır dolayısıyla iyi bir fonksiyonel kapanma sağlanamaz. Bu durumda ortodontik tedavi hem alt hem de üst çenenin kapanış pozisyonunu iyileştirerek daha iyi bir fonksiyonellik sağlar.
Çene kapanışı doğru olmayan hastalarda çene kasları aşırı zorlanacağı için çeneye ve çene eklemine aşırı yük biner. Bu da eklem problemlerine ve baş ağrılarına neden olabilir. Ortodontik tedaviler ile bu sorunlar da ortadan kaldırılabilir.
Kaç yaşında ortodontik tedavi başlanılabilir?
Genellikle sorunların fark edilmeye başlandığı yaşlar yani çocukluk döneminde ortodontik tedaviye başlanması en doğrusudur. Fakat yetişkinlerde de ortodontik tedavi uygulanabilir. Yetişkinlerde ortodontik tedavi uygulaması git gide yaygınlaşmaktadır. Ortodontik tedaviye başlamadaki en önemli nokta yeterli sayıda dişe sahip olup olmamaktır.
Ortodontik tedavileri kimler yapabilir?
Diş hekiminiz ortodontik tedavinizi yapabilir. Bunun için farklı yöntemler mevcuttur. Daha zor vakalarda sizi bir ortodontiste de yönlendirebilir. Ortodontik tedavide en önemli nokta düzenli olarak verilen randevularınıza gitmenizdir.
Ortodontik tedavide ne yapılmaktadır?
Dişleriniz onlara uygulanan minimal düzeydeki kuvvetlerle yatay, dikey veya öne ve arkaya hareket edebilir. Yani dişlerin 3 boyutta da yer değiştirmesi mümkündür. Ayrıca ortodontik tedavi ile dişlerin açıları da değiştirilebilir.
Dişlerinize bu minimal düzeyde kuvvetleri uygulamak için braket dediğimiz tutuculardan faydalanırız. Bu braketler genellikle her bir dişin ön yüzüne yapıştırılır. Daha sonra bu braketlere uygulanan minimal kuvvetlerle dişin yer değiştirmesi sağlanır. Estetik kaygıları olan hastalarda braketler dişin arka yüzüne de yapıştırılabilir ve ortodontik tedavi bu şekilde de yapılabilir.
Her zaman braket yapıştırılması şart değildir. Artık şeffaf plak dediğimiz saydam aparatlarla da ortodontik tedavi yapılabiliyor. Bu plaklar özellikle estetik kaygısı olan hastalarda çok iyi bir çözüm olanağı sağlamaktadır.
Tedaviye başlamadan hemen önce dişlerin pozisyonlarının anlaşılması ve planlamanın yapılabilmesi için röntgen çekilmesi gerekmektedir.
Dişlere daha iyi pozisyon verilmesi için dişim çekilecek mi?
Ağzınızdaki tüm dişlerin uygun pozisyona getirilmesi mümkün olmayabilir. Bu durumda yer açılması için dişlerinizden bazılarının çekilmesi gerekebilir. Dişlerin çekilmesi doktorların en son istediği bir durumdur dolayısıyla doktorunuz olabildiğince diş çekmekten kaçınacaktır. Fakat gerekli olduğu durumda tedaviye başlarken bazı dişlerinizin çekilmesi gerekebilir.
Fonksiyonel aparat nedir?
Çenenin büyümesini değiştirmek de ortodontik tedavilerle mümkün olabilir. Kullanılan fonksiyonel aparatlarla çene kaslarının yardımı ile çenenin büyüme şekli değiştirilebilir.
Braketler neden yapılmıştır?
Sabit braketler genellikle metalden yapılırlar. Seramik veya plastikten yapılan braketler de mevcuttur ve genellikle yetişkin hastalarda kullanılmaktadır.
Elastik nedir?
Dişlerin istenilen yönde hareket ettirilmesi için hassas elastik bantlar kullanılmaktadır. Bu elastik bantlar dişin pozisyonuna göre zaman içerisinde değiştirilmelidir.
Şeffaf plak nedir?
Şeffaf plak saydam sert plastikten yapılmıştır. Bu braketler özel olarak üretilirler ve saydam oldukları için neredeyse hiç görünmezler. Şeffaf plaklar dişlerinizi tümüyle kapsayacak şekilde üretilirler ve gün içerisinde yaklaşık olarak 22-23 saat boyunca takılması gerekmektedir. Şeffaf plaklar yeme, içme sırasında rahatlıkla hasta tarafından çıkartılabilir ve sonra tekrar takılabilir. Şeffaf plaklar estetik açıdan son derece iyi bir çözümdür.
Ortodontik tedavi ne kadar sürecek?
Ortodontik tedavinin süresi altta yatan sorunun ne kadar ileri olduğu ile alakalıdır. Tedavi birkaç ay içerisinde de bitebileceği gibi bazı zor vakalarda 2 sene kadar da sürebilir.
Dişler doğru pozisyona getirildikten sonra ne yapılıyor?
Dişler istenilen pozisyona getirildikten sonra bu pozisyonda bir süre tutulmalıdır. Bu sürece retansiyon periyodu denir. Dişlerin bu pozisyonda bir süre daha tutulmasının sebebi dişleri çevreleyen kemik ve dişetinin bu pozisyona alışması ve stabil hale gelebilmesi içindir.
Toplamda kaç seans sürer?
Ortodontik tedavide dişler her 4-6 haftada bir yeniden pozisyonlandırılarak en sonunda istenilen sonuç elde edilir. Tedavinin ne kadar süreceği tamamen altta yatan sorunun derecesine bağlıdır. Sorun eğer çok ileri düzeyde ise o zaman daha fazla seans yapılması gerekecektir.
Ortodontik tedavi acılı bir tedavi midir?
Tüm ortodontik tedaviler ilk başta biraz rahatsız edici bir his doğurabilir. Fakat zamanla bu his kaybolacaktır ve çoğu zaman ağzınızdaki aparatların varlığını bile unutacaksınız. Özellikle dişlere yeniden pozisyon verilen her randevu sonrasında ilk anlarda rahatsızlık hissedebilirsiniz fakat bu çok uzun sürmeyecektir ve bir süre sonra geçecektir.
Ortodontik tedavi ile ne kadar başarı elde edilebilir?
Bu tamamen hastaya, doktora ve hasta-doktor arasındaki ilişkiye bağlıdır. Doktorunuzun verdiği randevuları atlamamalı ve söylediği uyarılara tamamen uymalısınız. Özellikle çocuk hastalarda ailenin de üzerine büyük sorumluluk düşmektedir.
Ortodontik tedavi dişlerime zarar verir mi?
Ortodontik tedavide dişleri pozisyonlamak için kullanılan aparatlar çok uzun süre boyunca ağzınızda kaldığı için dişler üzerinde bakteri plağı oluşma riski daha yüksektir. Dolayısıyla ortodontik tedavi gören kişilerin ağız bakımlarına diğer tüm hastalardan daha fazla dikkat etmeleri gerekmektedir. Ağızda bulunan aparatlar nedeniyle dişler fırçalama esnasında yeterince fırçalanamayabilir, dişlerin tüm yüzlerine yeterince ulaşılamayabilir. Dişlerin tam olarak temizlendiğinden emin olmak için diş ipi ve ara yüz fırçası denilen özel fırçalar kullanmanız gerekecektir. Ayrıca ağız duşu kullanmak da yiyecek artıklarının temizlenmesi açısından önem taşımaktadır.
Ortodontik tedavi yapıldıktan tedavi tamamen kalıcı mıdır?
Retansiyon tedavisi uygulandıktan sonra bile zaman içerisinde dişlerde hafif değişiklikler meydana gelebilir. Dolayısıyla tedavi sonlandırıldıktan sonra bile dişlerde değişiklik olabilir. Fakat bu değişiklikler çok fazla değilse tekrar tedavi edilmeye genellikle gerek yoktur.